Motyw w fantastyki renesansie (odrodzeniu)

W trakcie opracowywania zagadnienia zapoznaj się z opracowaniami i wykorzystaj wskazywane w nich konteksty:

Opracowanie renesansu; Opracowanie renesansu - minimum;

opracowanie Makbeta;

 

Fantastyka w Makbecie Wiliama Szekspira

Scena pierwsza

Pusta okolica

Grzmoty i błyskawice. Wchodzą trzy czarownice.

PIERWSZA CZAROWNICA

Rychłoż się zejdziem znów przy blasku

Błyskawic i piorunów trzasku?

DRUGA CZAROWNICA

Gdy bitwa owdzie wrząca

Dociągnie się do końca.

TRZECIA CZAROWNICA

Więc przed zachodem słońca.

PIERWSZA CZAROWNICA

Gdzież schadzka?

DRUGA CZAROWNICA

Jak ten chrust

Na wrzosach.

TRZECIA CZAROWNICA

Tam Makbet z naszych ust

Dowie się o swych losach.

PIERWSZA CZAROWNICA

Słyszę głos arcywiedźmy.

WSZYSTKIE TRZY

Ropucha skrzeczy. Jedźmy!

Szpetność upięknia, piękność szpeci;

Nuże przez mgły i par zamieci!

Znikają.

[...]

Scena trzecia

Dzika okolica.

Grzmi.

[...]

MAKBET

Tak ponurego dnia i tak pięknego,

Jak żyję, nigdy jeszcze nie widziałem.

BANKO

Dalekoż jeszcze Forres? Ale któż są

Te tam postacie wywiędłe i szpetne?

Nie zdają się mieć nic wspólnego z ziemią,

Są jednak: na niej. Żyweż wy jesteście?

Zdolne na ludzką mowę odpowiedzieć?

Zdawałoby się, że mnie rozumiecie,

Bo wszystkie razem chude swoje palce

Do ust zapadłych przykładacie. Pozór

Niewieści macie, ale wasze brody

Nie pozwalają mi w tę płeć uwierzyć.

MAKBET

Jeśli możecie, mówcie — kto jesteście?

PIERWSZA CZAROWNICA

Cześć ci, Makbecie! Cześć ci, tanie Glamis!

DRUGA CZAROWNICA

Cześć ci, Makbecie! Cześć ci, tanie Kawdor!

TRZECIA CZAROWNICA

Cześć ci, Makbecie! Przyszły królu, cześć ci!

BANKO

Czego się wzdrygasz, zacny przyjacielu?

Zdajesz się jakby przerażony wróżbą

Tak mile brzmiącą? W imię prawdy! mówcie:

Czyście wy tylko łudzącymi mary,

Czy rzeczywiście tym, czym się rzekomo

Jawicie oku? Szlachetnego mego

Współtowarzysza broni pozdrawiacie

Rzędem tytułów, przechodzących wszelkie

Jego nadzieje, mnie nic nie mówicie.

Jeśli, świadome siejby czasu, wiecie,

Które się ziarno udać ma, a które

Zmarnieć, żadnego nie wydawszy plonu,

Przemówcie do mnie, który ani stoję

O wasze względy, ani się niełaski

Waszej obawiam.

CZAROWNICE

Cześć ci, Banko, cześć!

PIERWSZA CZAROWNICA

Mniej wielkim będziesz niż Makbet, a większym.

DRUGA CZAROWNICA

Nie tak szczęśliwym, a przecie szczęśliwszym.

TRZECIA CZAROWNICA

Nie będąc królem, królów płodzić będziesz:

Cześć wam więc obu, Makbecie i Banko!

PIERWSZA CZAROWNICA

Makbecie, Banko, cześć wam!

DRUGA CZAROWNICA

Cześć wam!

TRZECIA CZAROWNICA

Cześć wam!

MAKBET

Ciemne Sybille, więcej mi powiedzcie!

Przez śmierć Sinela jestem tanem Glamis,

O tym wiem; ale skądże tanem Kawdor?

Tan Kawdor żyje w szczęściu i dostatku.

Królem zaś zostać jest to dla mnie rzeczą

Mniej jeszcze mieścić się mogącą w sferze

Prawdopodobieństw niż być tanem Kawdor,

Mówcie, skąd macie tę dziwną wiadomość?

I w jakim celu nas tu na tych wrzosach

Zatrzymujecie tak dziwnym proroctwem?

Odpowiadajcie, rozkazuję wam.

Czarownice znikają.

[...]

Akt III Scena czwarta

LENNOX

Nie raczysz wasza królewska mość zasiąść?

Duch Banka wychodzi spod ziemi i siada na miejscu Makbeta.

MAKBET

Widzielibyśmy tu w pełni zbiór ozdób

Naszego państwa, gdyby nam nie zbywał

Kochany Banko, którego wolimy

O nieuprzejmość obwinić niż myśleć,

Że mu się jakie nieszczęście trafiło.

ROSSE

Jego spóźnianie się lży jego słowu.

Niechże nas wasza królewska mość raczy

Swym uczestnictwem uszczęśliwić.

MAKBET

Wszystkie

Miejsca zajęte.

LENNOX

Tu próżne jest jedno.

MAKBET

Gdzie? Gdzie?

LENNOX

Tu, panie. Co się stało waszej

Królewskiej mości?

MAKBET

Kto z was to uczynił?

LORDOWIE

Co, miłościwy królu?

MAKBET

Ty nie możesz

Powiedzieć, że to ja; nie wstrząsaj ku mnie

Tak groźnie swymi skrwawionymi włosy.

ROSSE

Wstańmy, panowie, królowi niedobrze.

 [...]

 Akt IV, Scena pierwsza

Ciemna jaskinia. W pośrodku wrzący kociol. Grzmot i błyskawice. Trzy czarownice przy kotle. [...]

ZJAWISKO

Makbecie! Makbet! Lękaj się Makdufa,

Lękaj się tana Fajf! - przyjm tę przestrogę.

Jeśli jej twoja dusza nie zaufa,

Zginiesz. Dość. Więcej powiedzieć nie mogę.

Znika.

MAKBET

Ktokolwiek jesteś, dzięki ci! trafiłeś

W sam rdzeń obawy mojej. Jeszcze słowo!

[...]

ZJAWISKO

Makbet! bądź mężny, nieugięty, srogi,

Gardź siłą ludzką i skrytymi wrogi,

Z tych bowiem, których rodziła kobieta,

Nikt potężnego nie zmoże Makbeta.

Znika.

MAKBET

Żyj więc, Makdufie, niestrasznyś mi teraz.

Wolę się jednak podwójnie zapewnić

I wziąć od losu zakład: musisz umrzeć,

Bym mógł fałsz zadać trwodze i spokojnie

Spać przy łoskocie gromów.

Grzmot.

Ukazuje się Dziecko w koronie, z gałęzią w ręce.

Cóż to teraz

Zjawia się niby królewski potomek,

Z koronowanym czołem?

WSZYSTKIE TRZY

Milcz i słuchaj.

ZJAWISKO

Bądź jak lew śmiały, dumny, przedsiębierczy;

Nie tknie Makbeta żaden cios morderczy,

Póki las Birnam ku dunzynańskiemu

Wzgórzu nie pójdzie walczyć przeciw niemu.

Znika. [...]

MAKBET

Tyś żywy obraz Banka. Precz! przepadnij!

Korona twoja pali mi źrenice.

A ty, ty druga maro w złotym wieńcu,

Twój włos jest taki sam jak u pierwszego

I trzeci jeszcze, podobny do tamtych!

Złośliwe wiedźmy, po co mi ten obraz

Ukazujecie? Ha! otóż i czwarty!

I piąty? Czyliż ten pochód trwać będzie

Do końca świata! Jeszcze jeden! Siódmy!

Tego już nadto! Ale oto jeszcze

Ósmy z kolei zbliża się z zwierciadłem,

W którym spostrzegam długi szereg takich

Samych postaci, a niektóre mają

Podwójne jabłka i potrójne berła.

Okropny, stokroć przeklęty widoku!

Maż to być prawda? Krwią zbroczony Banko

Śmieje się ze mnie i wskazuje na tych,

Co po nim idą, jakby chciał powiedzieć;

"To moi." Więc to tak?

PIERWSZA CZAROWNICA

Tak, panie, ten to znak.

Lecz czemuż się Makbeta dusza

Tak bardzo na ten widok wzrusza?

Orzeźwmy, siostry, jego męstwo,

Niech szczytu dojdzie czarnoksięstwo

Ja zbudzę dźwięk, a wy bez zwłoki

W korowód rozpocznijcie skoki,

By się w nim nowy zapał wzmógł

I wielki król powiedzieć mógł,

Ze starożytne wiły

Godnie go ugościły.

Muzyka.

Czarownice tańczą, a następnie znikają.

MAKBET

Gdzież one? Wyszły? Niechaj ta godzina

Jako przeklęta zapisaną będzie

Na wieczne czasy w kalendarzu! Hola!

Wnijdź, kto tam jesteś.