Przeznaczenie
Motyw przeznaczenia
Cele pracy na lekcjach:
- refleksja nad tym czym jest los, nad rolą przeznaczenia w swoim życiu, w życiu bohaterów literackich, w życiu społecznym i w kulturze,
- znać i rozumieć pojęcia: przeznaczenie, fatum, dola, traf, Fortuna, szczęście, fart, pech, przypadek, koincydencja, sens życia, predestynacja itp.
- rozwijanie umiejętności analizy tekstu kultury,
- rozwijanie umiejętności tworzenia ustnej i/lub pisemnej wypowiedzi argumentacyjnej,
- rozwijanie umiejętności pracy w grupie,
- rozpoznawanie środków stylistycznych, językowych, kompozycyjnych, aluzji literackich*, znaków tradycji*, symbolów kulturowych* i określanie ich funkcji,
- rozpoznawanie kontekstów, konwencji*, parodii*, parafrazy*, trawestacji*,
- wskazanie związków między estetycznym, etycznym i poznawczym aspektem*,
- wskazanie sposobów wyrażania wartościowań*,
- umiejętność omówienia toposu przeznaczenia i porównania jego funkcjonowania w różnych epokach/tekstach kultury np.:
Antyk: Sofokles, Król Edyp, fragm. Epejsodionu III, Horacy, Do Leukonoe* (Pieśń I 11), Biblia, wybrane fragm.,
Renesans: J. Kochanowski, O żywocie ludzkim, Treny (wybór), Wiliam Szekspir, Makbet (fragm.),
Barok: M. Sęp-Szarzyński, Sonet IV, Daniel Naborowski, Krótkość żywota*,
Oświecenie: A. Naruszewicz, Balon*,
Romantyzm: A. Mickiewicz, Dziady III, fragm. Prologu, J. Słowacki, Kordian* (fragm.),
Pozytywizm: B. Prus, Lalka Tom I rozdział 2 (fragm.),
Modernizm: K. Przerwa-Tetmajer, Człowiek końca wieku, L. Staff, Kowal,
Dwudziestolecie: F. Kafka, Proces* (fragm.), B. Leśmian, Dziewczyna,
Współczesność: A. Camus, Dżuma, fragm. części II, W. Szymborska, Pisanie życiorysu, 1986, Hermann Hesse, Wilk stepowy* (fragm.), reklama: Lotto, Zezowate szczęście*, reż. Andrzej Munk, Tango*, reż. Zbigniew Rybczyński 1980.
* oznacza, że na poziomie podstawowym tekst/zadanie można pominąć
Zadania do pracy z tekstami:
- Dokonaj analizy tekstu kultury.
- Jakie są przyczyny motywu przeznaczenia?
- Jaki obraz przeznaczenia odnajdujemy w tekście?
- Jak koncepcja przeznaczenia wpływa na życie bohaterów i ich otoczenie?
- Jakie zostały wykorzystane gatunki, środki poetyckie, językowe, kompozycyjne oraz sposoby kreowania świata i bohaterów dla pokazania obrazu przeznaczenia?
- Jakie konteksty i intertekstualności dostrzegasz w tekście i jak mocno według Ciebie wpływają na jego odczytanie?
- Co sądzisz o takim obrazie przeznaczenia i takim sposobie ukazywania go? Jakie są tego konsekwencje? Jak to się ma do Twoich doświadczeń, wiedzy?
Efekty pracy nad motywem:
Na początku roku uczniowie wspólnie z nauczycielem planują efekty pracy na lekcjach i wybierają jeden ze wskazanych w tekście: Efekty pracy nad motywem lub składają własną propozycję. Lista motywów i planowanych efektów jest dostępna na platformie e-learningowej.
Przykładowy podział pracy na grupy
Uczniowie powinni wybierać jak duży zakres materiału na grupę chcą wziąć, które teksty będą opracowywać.
Wersja I - awangardowa (większa samodzielność uczniów, lepsza praca w grupie i odpowiedzialność za proces nauczania)
Warto rozważyć także przeplatanie pracy w grupach lekcjami wykładowymi, konwersatorium itp. W nawiasie podano alternatywny podział materiału na grupy (* oznacza teksty z poziomu rozszerzonego).
Antyk: 1 (2+1*)
Renesans: 1 (3)
Barok: 1 (1+1*),
Oświecenie: 1*,
Romantyzm: 1 (1+1*),
Pozytywizm: 1 (3),
Modernizm: 1 (2)
Dwudziestolecie: 1 (1+1*),
Współczesność: 1 (2+1*)
Teksty ikoniczne - wspólna lektura
Wersja II - tradycyjna (większa kontrola nauczyciela nad procesem uczenia się)
Na lekcji wszystkie grupy opracowują inny aspekt tego samego tekstu, pod koniec zajęć dzielą się swoimi ustaleniami.